Yeni koronavirüsün, insanlığın karbon ayak izi üzerinde kaotik bir etkisi var. Ulaşım ile ilgili emisyonlar azalırken, evsel enerji kullanımı artıyor. Ofislerin, restoranların ve diğer işletmelerin geçici olarak kapanmasıyla birlikte Birleşik Devletler’deki ticari çöp üretimi büyük bir oranda düşmüştür, ancak düzinelerce korunma şartının ortaya çıkmasıyla evsel atık %30 oranında artmıştır.
Birçok yerde atık ve geri dönüşüm şirketleri “gerekli” görülüyor, yani çöp toplayıcılar gibi ön safhalarda çalışanlar gündelik işlerine devam ediyor. Ancak bu çalışanların birçoğu güvenlikleri ile ilgili kaygılarını dile getiriyor. Yalnızca New York’ta, yüzlerce temizlik işleri çalışanına COVİD-19 tanısı kondu, bu yazı yayımlandığı sırada en az biri hayatını kaybetti.
Malzeme kurtarma/iyileştirme tesislerinde (MRF’ler) taşıyıcı bantlardaki atıkları el ile ayrıştıranlar, mevcut zorlayıcı koşullara ek olarak bulaşıcı hastalıklara maruz kaldıkları konusunda endişeliler. Bu tesislerdeki atık ayrıştırıcılar genellikle yan yana durur ve kirli paketlerle temas etme riski ile karşı karşıyadır. Bunlar, daha koronavirus dünya çapında yaygınlaşmadan çok önce var olan sorunlardır.
İşçi İstatistikleri Bürosuna göre, atık ve geri dönüştürülebilir malzemelerin toplanması, A.B.D.’deki en tehlikeli 10 işten biridir. Glassdoor’a göre atık ayrıştırıcıların yıllık ortalama maaşı 24,000$ civarındadır. Bu işlerde yüksek personel devir hızı söz konusudur ve genellikle tutuklu işçiler çalıştırılmaktadır.
Robotik teknolojisi, pandemi öncesi zamanlarda dahi, atık ayrıştırma merkezlerinde güvenliği artırmak için kullanılmaktaydı. Geri dönüşüm süreçlerine yardımcı olmak amacıyla yapay zeka (AI) destekli ürünler geliştiren AMP Robotics şirketi, A.B.D’nin yanı sıra Avrupa gibi uluslararası pazarlarda da sistem dağıtımı yapmaktadır. Günümüzde geri dönüşüm robotik teknolojileri, COVİD-19 tehlikesi azaldıktan sonra bile kullanılacak, benzeri görülmemiş bir yükselişe sahip bir teknoloji olarak görülmektedir.
Geri Dönüşüm Sektörü Hareket Geçiyor
AMP Robotics şirketinin pazarlama ve iş geliştirme başkanı Chris Wirth, geri dönüşüm sektörünün, çevreye yönelik bilinen yararlarının ötesine geçen gerçek bir iş unsuru olduğunu vurguluyor.
Wirth düşüncelerini şöyle dile getiriyor: “Geri dönüşümü atık azaltma olarak düşünüyoruz, ancak söz konusu üretim olduğunda geri dönüşüm, A.B.D.’de ham madde ve tedarik zincirinin önemli bir parçası.” “Gerçekten karmaşık bir konu ve şu an kamu hizmeti, güvenlik ve alt yapı ile ilgili zorluklarla daha da karmaşık bir hal alıyor.”
Wirth’e göre şu an sektörde önemli rol oynayan beş önemli eğilim var. İlki, ticari olarak üretilen atıklar azalırken, evsel atıkların artmasıyla birlikte atık yığını hacminin yer değiştirmesidir. İkincisi, tüm tedarik zincirini ve üretim döngüsünü etkileyen malzeme akışının hızlı bir biçimde değişmesidir. Wirth “Hepimiz evden tuvalet kâğıdı veya Amazon kutuları vb. sipariş ediyoruz. Bu hem bir talep hem de karton kutulara bir eğilim doğuruyor.” diyor.
Müşteri alışkanlıkları ve devlet politikaları da sektöre yön veriyor. Wirth tek kullanımlık plastiklerin kullanımındaki artışa dikkat çekerek, “Bazı açılardan geçmişe dönüyoruz. Eve daha sık yemek sipariş ediyoruz. Sipariş ile birlikte daha fazla plastik kap alıyoruz.” diye ekliyor. Tek kullanımlık plastik poşetlerin kullanımını ilk yasaklayan şehirlerden biri olan, Wirth’in memleketi San Francisco, bazı ilçelerindeki marketlerde tekrar kullanılabilir poşetleri yasaklayarak politikalarında geri adım attı. Ayrıca Starbucks’da şu an için müşteriler tarafından getirilen kupaların kullanımını yasakladı.
Son olarak, geri dönüşüm sektöründe zaten büyük bir anlama sahip kirlenme sorunu var. Geri dönüşümde temizlik önemlidir. Polietilen yığınları veya ilişkili kartonlar ne kadar “temiz” ise, değeri ve tekrar kullanılma olasılığı da o kadar artar. Şu an sektördeki profesyoneller, çöp olan geri dönüştürülemeyenler ve genellikle dönüştürülemeyen yağlı pizza kutuları gibi %20’ye kadar daha kirli malzemelerle uğraşıyor.
Wirth’e göre koronavirüs döneminde “kirlilik” sözcüğü yeni bir canavar anlamına geliyor. Temizlik işçileri, COVİD-19 virüsü bulaşan kişilerin evlerinden atılan çöplere maruz kalabiliyor, ancak yüzeylere dokunarak bulaşma riskinin tam olarak hangi düzeyde olduğu ile ilgili tartışma halen sürüyor. Genellikle tutukluların çalıştığı malzeme kurtarma/iyileştirme tesislerinde dikkat etmemiz gereken önemli bir nokta var: Hapishaneler koronavirüsün bulaşması ve yayılması için çok uygun bir ortam. Olası maruz kalmaları engellemek için birçok hapishane devlete ait geri dönüşüm merkezlerinde mahkûmların çalışmasını geçiçi olarak durduruyor.
Birçok yer karışık yolculukları boyunca geri dönüşüm malzemeleriyle çalışanların veya ayrıştırıcıların hayatlarını riske atmak yerine geri dönüşüm programlarını duraklatmayı seçiyor. Ancak AMP Robotics ve benzer şirketler, daha akıllıca başka bir seçenek öne sürüyor.
Robotik ile Geri Dönüşüm: Nasıl Çalışır
Geçtiğimiz birkaç hafta içinde AMP Robotics ürünlerine büyük bir talep olmuştur. Teknoloji, sektördeki değişen eğilimleri hızlıca karşılayan tesisleri oluşturma konusunda yardımcı olmanın yanı sıra el ile ayrıştırmayı makinelere bırakarak riski büyük oranda azaltmıştır.
AMP Robotics’in başlıca ürünlerinden biri olan ve A.B.D.’de ve diğer ülkelerde dağıtımı yapılan AMP Cortex, geri dönüştürülebilir malzemelerin atıkların arasından hızlı bir biçimde ayrıştırılması ve ham madde olarak tekrar satılması için yapay zekâ, bilgisayar vizyonu ve robotik teknolojisini kullanıyor.
Bilgisayar “gözleri” diyebileceğimiz monte edilmiş endüstriyel kameralar, geri dönüşüm tesislerinde taşıyıcı banttan gelen karışık atıkları inceliyor ve fotoğraflıyor. Yapay zekâ ve derin öğrenme kullanan makinenin “beyni” atığın görsel kimliğini kayıt altına almak için eş zamanlı olarak milyonlarca görüntüyü işlemden geçiriyor. Örneğin bir süt kutusu görüntüsünden kutunun rengini, boyutunu, dokusunu, markasını ve bu kutuyla ilgili diğer form faktörleri öğreniyor ve daha sonra başvurmak için kayıt altına alıyor.
Malzemeler ezilmiş, yırtılmış veya diğer çöplerin arasında kalmış olsa bile teknolojinin malzemeleri belirleme ve ayırma konusundaki doğruluk oranı (Wirth %98’den fazla olduğunu ifade ediyor) oldukça yüksek.
Wirth: “Robotik, geçmişte araba yapımı veya paket almak gibi aynı şeyin tekrar tekrar yapıldığı fabrika otomasyonuna odaklanmıştı. Ancak şu an sunduğumuz en önemli şeylerden biri zekâ; bu sayede robotlar çok daha karmaşık görevleri yerine getirebilir.” diyor.
Yapay zekâ duyarlılığı, depolama sahalarından atıkların alınmasından çok daha fazlası. Wirth: “Ham maddenin değerini ve temizliğini etkiliyor. Bu nedenle, toplum olarak geri dönüşüm olanağımızı çok daha yukarılara taşıyoruz. Ayrıca, geri dönüşüm alt yapımızı modernize etmek ve daha etkili ve daha az maliyetli hale getirmek için kurumsal sorunları da ele alıyoruz.” şeklinde sözlerini sürdürüyor.
Buluta Bakış:
Azaltma, tekrar kullanma ve geri dönüşüm söz konusu olduğunda, teknoloji ile optimizasyon potansiyeline sahip olan yalnızca ayrıştırma işlemi değildir. New York’taki bir atık yönetimi hizmeti sağlayıcısı olan Waste Harmonics şirketinin kurucusu ve CEO’su Michael Hess, bulut tabanlı atık yönetimi programlarının “oyunun kurallarını değiştirdiğini” belirtiyor.
Benzeri görülmemiş bu süreçte, birçok şirket atık ihtiyaçları ile ilgili beklenmedik dalgalanmaların baskısı altında kalıyor ve uygun ayarlamaları yapmaya çalışıyor. Hess: “ Bu noktada bulut tabanlı atık yönetimi programı devreye giriyor.” diyor.
Örneğin, Waste Harmonics otellerden marketlere ve bakkallara ve hatta apartmanlardan huzur evlerine kadar birçok alanda kullanılmakta olan iWaste akıllı konteyner çözümünü öneriyor. iWaste, şirketlerin gelişmiş analizler ile atıklarını ve geri dönüşüm programlarını uzaktan görüntülemelerini sağlayan bulut tabanlı bir panodur.
Yazılım konteynerlerin, atık balya makinelerinin, dikey ambalaj makinelerinin “gerçek zamanlı doluluk durumunu” izliyor ve yılın sonunda küçük çöp bidonları için de bu hizmeti vermeye başlayacak. Alma ve geri dönme durumu, taşıma geçmişi, programlama ve daha fazlasıyla ilgili veri noktalarını kaydediyor. Şu an iWaste kullanan yaklaşık 1.000 çöp sıkıştırıcı mevcut ve küçük konteynerlerde kullanılan iWaste neredeyse 100 beta test konumunda devreye girdi. Ayrıca 2020’nin ikinci yarısında binlerce kurulumun gerçekleşmesi planlanıyor.
Hess’e göre, atık verileri, müşterilerin taşıma sayısını %30 ila 40’a kadar azaltmasına yardımcı oluyor, bu sayede temizlik işçilerinin atık toplama amacıyla gelme sayısını ve olası maruziyet riskini azaltıyor.
Wirth, AMP Robotics’te genel anlamda veri toplamanın ve analizin, belki de sektörün evriminde en büyük öneme sahip katalizör olduğunu belirtiyor.
Wirth: “Yaptığımız şeyin fiziksel göstergesi robotik ve ayrıştırmadır, ancak büyük resme baktığımızda yaptığımız şey atık akışımızı anlamaktır. Tüm veriler makine öğrenimi ile toplanıyor ve geliştiriliyor. Ölçümler için veri şeffaflığı sağlamanın yanı sıra geri dönüşüm işlemlerini daha da iyileştirebilmek için bu verileri nasıl kullanabileceğimize yönelik yeni uygulamalar ve entegrasyonlar üzerinde çalışıyoruz.” diyor.
Veriler üst düzey politikalar ve hatta iyi üretim uygulamaları hakkında bilgi verebilir. Wirth, AMP Robotics şirketinin ambalajlarını daha kolay geri dönüştürülebilir hale getirmek için birkaç ambalajlı tüketici ürünü şirketi ile görüşmeler yaptığını belirtiyor.
Wirth: “Daha fazla geri kazanılabilir ve geri dönüştürülebilir malzeme üretmenin yanı sıra yeni malzemelerin yönetiminde ekonomiyi teknolojimizi kullanarak yönlendirmek bir sonraki adımdır. Nihai misyonumuz atıksız bir toplum oluşturmaktır.” diyor.
